Copyrights

Een lastige materie.

schoollapjeGepassioneerd kun je het gemiddelde MERKWAARDIG-lid noemen. Ieder op haar eigen wijze. Het ene lid borduurt zelf, veel en prachtig. Het andere lid beleeft meer plezier aan het kijken naar werk van anderen, leest boeken of artikelen over borduren. En een derde lid geniet weer het meest van de contacten binnen onze vereniging. Geen van deze punten doet onderaan de ander. De gemene deler is onze liefde voor borduurwerken en merklappen in het bijzonder. Ook divers is de wijze van het maken van een merklap. Ontwerpt borduurster b graag haar eigen merklappen, borduurster a kan haar passie helemaal kwijt in het naborduren van bestaand werk. En borduurster c past graag bestaande ontwerpen aan naar eigen smaak. En iedereen is daarmee tevreden. Toch? Niet altijd. In de praktijk werkt het anders. Het blijkt voor te komen dat de prachtige ontwerpen van mevrouw a, na geborduurd worden door mevrouw b. En mevrouw c ziet daarin ook wel een en ander dat zij kan gebruiken in haar lap. Dat is natuurlijk een reuze compliment voor de ontwerpster. Maar zo werkt het niet. Het kenmerk van een merklap is het naborduren van motieven die vaak al eeuwen bestaan. Dat is juist ook het bijzondere van merklappen: de historische gelaagdheid. Ook bij moderne merklappen is de historische context merkbaar. Daar gaat het ook niet over in dit verhaal. Wij begeven ons op het gebied van het auteursrecht. Zonder politiek te willen bedrijven kun je stellen dat het in dit stukje gaat over normen en waarden.


Wat is auteursrecht?

Om dit duidelijk te maken ben ik de boeken ingedoken en kwam ik uit bij de auteurswet, aangenomen in 1912, ondertekend door koningin Wilhelmina. Daarin wordt verteld dat auteursrecht het “uitsluitend recht van de maker van een werk is, of diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” Voor alle duidelijkheid: dit is een Nederlandse wet. Per land verschilt namelijk de copyright regel. Om enig inzicht te geven over wat wij als borduursters in gedachten moeten houden bij het maken van een lap, of het kopiëren van een patroon voor onszelf of voor een ander, volgen hier enkele stellingen over het auteursrecht met betrekking tot handwerk.


Copyrights

  • Je MAG een werkkopie maken van een patroon/voorbeeld/blad dat je in je bezit hebt. Als de copyright regel je geen toestemming geeft, vraag de ontwerper of uitgever om toestemming, meestal zullen ze geen bezwaar maken.
  • Een patroon dat je in je bezit hebt, MAG je uitlenen, verkopen of weggeven. Maar dat mag ALLEEN met het fysieke origineel waar je ooit voor betaald hebt. (Of kado gekregen, JW) Zie de copyrightwet voor meer details.
  • Je MAG een foto maken van je borduurwerk en het on-line publiceren om je mooie werkstuk ten toon te stellen. Je moet dan ook de volledige naam van het werkstuk, het copyrightsymbool en de naam van de copyright-houder of uitgever weergeven bij het werkstuk ten behoeve van de on-line bescherming van het werk.
  • Je MAG elementen van gepubliceerde ontwerpen combineren, kleuren veranderen, garens of zelfs steken, wanneer je een werkstuk maakt voor je eigen plezier of om weg te geven.
  • Je MAG afgekomen werkstukken (naaldwerk, breiwerk, quilts, handwerk, etc.) doneren aan goede doelen als bazaars of liefdadigheidsveilingen. Je mag zelfs afgekomen werkstukken verkopen zolang de werkstukken maar niet in massa geproduceerd worden voor de verkoop.
  • Je MAG de liefde voor je hobby delen door links, informatie, tips & trucs, afbeeldingen van je eigen gereedgekomen werk on-line te publiceren… maar geen illegaal gescande ontwerpen. Help alsjeblieft de ‘Hobby Industry’ te beschermen door jouw deel te doen ten behoeve van het respect voor copyrights. Het is de WET!

 

Copywrongs

  • Je MAG NIET een kopie maken voor je zelf en het origineel uitlenen aan een vriend. Wacht tot je klaar bent en leen dan het originele patroon/voorbeeld/blad uit.
  • Je MAG NIET een gepubliceerd patroon/voorbeeld/blad of beschrijving scannen om er een digitale kopie van te maken en hierdoor een nieuwe kopie maken die niet door de copyrighthouder is geautoriseerd.
  • Je MAG NIET een patroon dat je niet zelf ontworpen hebt, digitaal met anderen delen, of via internet.
  • Je MAG NIET in een gepubliceerd ontwerp elementen of kleuren veranderen, of delen van werk dat onder copyright valt inlijven in een nieuw werk en het dan publiceren als een eigen ontwerp, verkopen of distribueren als je eigen werk. Dit mag alleen met toestemming van de originele copyrighthouder vóór het creëren van een afgeleid werkstuk.
  • Je MAG NIET ook maar het kleinste element van een enkel patroon voor verkoop in massaproductie nemen zonder de uitdrukkelijke toestemming van de copyrighthouder OF zonder een productie- of licentie overeenkomst af te sluiten met de persoon die het patroon/voorbeeld/blad heeft gecreëerd of zijn uitgever.
  • Je MAG NIET onder de noemer ‘voor educatieve doeleinden’ of ‘fair use’ patronen reproduceren die onder copyright vallen. Het maakt hierbij niet uit of het met- of zonder commercieel doeleinde is.

U ziet dat er best veel mag, zonder dat er een scheve schaats gereden zal worden. Maar u ziet ook dat er veel niet mag!


Misverstanden

  • Ter completering wil ik nog enkele misverstanden die er rond het copyright de ronde doen, ontzenuwen door de juiste stelling neer te schrijven.
  • Na het voltooien van een werk rust er automatisch auteursrecht op. Er hoeft dus geen © ( het copyright-teken) onder te staan.
  • Inbreuk op het auteursrecht is geen diefstal, al voelt dat misschien wel zo. De maker van het werk behoudt toegang tot zijn of haar bezit. Er is “slechts” indirecte schade.
  • Auteursrecht geldt alleen op het oorspronkelijke werk en kan alleen door de auteur overgedragen worden aan een ander.
  • In Nederland vervalt het auteursrecht 70 jaar na het overlijden van de maker. Dus niet na 70 jaar na voltooiing van het werk.

 

Plezier

dscf9031Ik hoop met het afsluiten van dit artikel dat jullie niet ontmoedigd zijn geraakt, maar juist een helder inzicht hebben gekregen over deze regelgevingen. Hou in elk geval de exclusieve bron van een werk in de gaten, dat is een goed begin van het halve werk. Sta stil bij de herkomst van bijvoorbeeld een patroon en probeer in te voelen hoe u zelf graag behandeld zou worden wanneer iemand uw werk zou willen vermenigvuldigen. En borduur met evenveel plezier als tevoren.


Greetje Scholten.